براساس مکاتب طب سنتی ایرانی، درمان بیماری پوستی به سبب جنس عصبی پوست (سخت و متراکم بودن آن) باید به آرامی صورت بگیرد.

پوست انسان به صورت یک لایه محافظ بدن در مقابل عوامل آسیب‌رسان محیطی می‌باشد و مانند لباسی سرتاسر بدن انسان را پوشانده است.

پوست و ناخن انسان از جنس عصب می‌باشند و سلامت ناخن در راستای سلامتی پوست می‌باشد. پس هر بیماری پوستی می‌تواند ناخن را نیز درگیر کند و در نتیجه به دنبال درمان بیماری پوستی، سلامتی ناخن نیز حاصل می‌شود.

 اصول کلی در مورد پوست و مو و بیماری‌های آن
بر اساس مکاتب طب سنتی ایرانی، درمان بیماری پوستی به سبب جنس عصبی پوست (سخت و متراکم بودن آن) باید به آرامی صورت بگیرد. زیرا دفع ماده بیماری‌زا از پوست به زمان نیاز دارد و نباید توقع درمان برق‌آسای اختلالات پوستی را از طریق طبیعت درمانی و طب سنتی داشت. از طرف دیگر پوست از دیدگاه حکما یک اندام دفعی به حساب می‌آید و در نتیجه بدن می‌تواند مقداری از مواد دفعی خود را از این طریق دفع نماید.

این مطلب نکته مهمی است، چرا که در بسیاری از بیماری‌های داخلی مثل بیماری‌های دستگاه گوارش، کبد، کلیه و مجاری ادراری و تناسلی، طبیعت هوشمند بدن وارد عمل می‌شود و مواد زائد حاصل از آن‌ها را به پوست منتقل می‌کند. بدین ترتیب از بیمار شدن آن عضو داخلی که نقش مهم‌تری (نسبت به پوست) در حیات فرد دارد، جلوگیری می‌نماید. پس در درمان اختلالات پوستی باید ابتدا بیماری‌های اعضاء داخلی را درمان نموده سپس سراغ درمان پوست برویم.

قدم بعدی در درمان اختلالات پوستی و تغییرات رنگدانه‌ای آن (بعد از درمان بیماری‌های داخلی) تقویت عضو رئیسه و اصلی بدن یعنی کبد می‌باشد که نقش اساسی در تولید اخلاط اربعه سالم در بدن را دارا است. یکی از میوه‌های موثر در تقویت کبد (به ویژه در شرایطی که حرارت در بدن و کبد وجود دارد)، میوه انار است.

انار شیرین با طبع سرد و تر مایل به اعتدال همراه با قوت قابضه می‌باشد، که نقش بسیار مهمی در تصفیه کبد و تقویت آن داشته و نیز در درمان انواع مختلف ضعف کبد کاربرد دارد. این میوه الهی مقوی طحال بوده و موجب نیکو نمودن رنگ رخسار می‌شود (ایجاد خوش‌رنگی و شادابی پوست می‌کند). پس به نظر می‌رسد که یکی از اقدامات اولیه جهت داشتن پوستی زیبا، خوش‌رنگ و با طراوت می‌تواند استفاده از انار به صورت مرتب (در زمانی که در فصل خود، این میوه در بازار وجود دارد) باشد. الان هم که هنوز فصل این میوه است خوب است مصرف آن را در سبد تغذیه‌ای خوراک‌های روزانه خود قرار دهید.

ذکر این نکته لازم است که آب انار تازه را با آب مخلوط ننمایید و در ضمن جهت جلوگیری از ترشی آن می‌توانید به آب انار کمی شکر اضافه نمایید. البته مصرف انار برای افرادی که معده و کبد سرد دارند و یا زخم معده و روده دارند توصیه نمی‌شود.

درمان خشکی پوست به روش طب سنتی
مصرف برخی میوه‌ها و سبزی‌ها در درمان خشکی پوست موثر هستند و در مقابل مصرف نوشابه، چیپس، شکلات و تنقلات بی‌ارزش به خشکی پوست دامن می‌زنند.

برای درمان خشکی پوست می‌توان از انواع سبزی‌ها، میوه، غلات، دانه‌های خوراکی و آجیل استفاده کرد. سبزی‌ها و میوه‌های زردرنگ و نارنجی در طراوت پوست موثر هستند. سبزی‌هایی مانند هویج، کدو حلوایی یا میوه‌هایی مانند نارنگی و پرتقال، طالبی، زردآلو و لیمو از این دسته است که به دلیل داشتن بتاکاروتن که به نوعی یک آنتی‌بیوتیک محسوب می‌شود باعث شادابی پوست خواهد شد. مصرف متعادل انواع گوشت باید در برنامه غذایی گنجانده شود.

روغن زیتون، سیر، پیاز و تخم‌مرغ بهتر است بیشتر مصرف شود چرا که گوگرد موجود در آن‌ها باعث حفظ لطافت و جوانی پوست می‌شود. مصرف جوانه گندم، سبوس برنج و نخودفرنگی نیز باعث دریافت ویتامین b1 و جلوگیری از خشکی پوست می‌شود. میوه‌هایی که مملو از ویتامین‌های a و c هستند برای شادابی پوست موثرند و مصرف آب میوه‌های طبیعی و شیر باعث حفظ لطافت پوست می‌شود.

حتی مصرف آب نیز به حفظ پوست می‌انجامد که به این منظور مصرف حداقل 8 لیوان آب در روز توصیه می‌شود. مصرف زیاد فست‌فودها و غذاهای سرخ‌شده برای پوست مناسب نیست و خوردن نوشابه، چیپس، شکلات و تنقلات بی‌ارزش سودی برای پوست ندارد. بخور کردن در منزل، خواب کافی و ورزش کردن از عواملی است که باعث بازسازی و ترمیم سلول‌های پوستی می‌شود و جریان خون را در رگ‌ها افزایش می‌دهد. البته خوب است بدانید که برخی بیماری‌ها مانند تیروئید، دیابت و مصرف برخی از داروها مانند ضدحساسیت‌ها از عوامل ایجاد خشکی پوست است. در این میان عوامل ارثی، برنامه غذایی نامناسب، قرار گرفتن پوست در معرض هوای سرد یا نور خورشید و شست و شوی زیاد بدن با صابون مخصوصاً از نوع قلیایی از دیگر عوامل است.

درمان ریزش مو به روش طب سنتی
در طب سنتی برای درمان ریزش موی سر و رشد مجدد آن توصیه شده ابتدا کمبود ویتامینb، رفع و سپس سبزی‌هایی مانند تره، سیر و موسیر مصرف شود. همچنین می‌توان برای جلوگیری از ریزش مو، موها را با ماست شست‌وشو داد.

در طب سنتی برای درمان ریزش موی سر و رشد مجدد آن روش‌های متعددی وجود دارد اما همه آن‌ها در جهت تحریک جریان خون در زیر پوست سر استفاده می‌شوند.

عوامل متعددی در ریزش مو دخیل هستند که یکی از آن‌ها کمبود ویتامین b و ماده معدنی گوگرد در بدن است. برای جبران کمبود این ماده معدنی می‌توان از انواع پیاز خوراکی و سبزی‌هایی مانند تره، سیر و موسیر استفاده کرد. همچنین برای تحریک جریان خون در سر، می‌توان موها را با ماست شست‌وشو داد چرا که آب ماست از ریزش مو جلوگیری می‌کند.

به افرادی که دچار ریزش مو شده‌اند توصیه می‌شود که یک عدد خیار بزرگ را که کاملاً رسیده و زرد شده است را از وسط به دو نیم کنند و در آن، مقداری جو قرار دهند. پس از چند روز جو از آب خیار استفاده کرده و جوانه می‌زند و پس از مدتی خشک می‌شود. پس از آن، خیار را کوبیده و به همراه حنا یا ماست به سر زده شود.

راه دیگری هم وجود دارد که می‌توان مقدار کمی سیر را رنده کرده و بعد به آن مقداری عسل اضافه کرده و با هم مخلوط شوند. این مایع به مدت 2 ساعت بر روی کف سر و موها مالیده شود و سپس شسته شود. همچنین برخی گیاهان در تقویت و رشد مو موثر هستند. گیاه بابونه نمونه‌ای از این گیاهان است. این گیاه، تارهای مو را تقویت می‌کند و آسیب‌های مو را که بر اثر بیماری به وجود می‌آید به حداقل می‌رساند.

منابع:
سایت مرجع طب سنتی ایران - دکتر لیلا شیر بیگی، متخصص طب سنتی ایران
فارس - علی حسینی، متخصص طب سنتی
 tebyan.net

همان طور که اگر چای بیش از اندازه مصرف شود اثر منفی دارد، در مورد دمنوش‌ها هم همین موضوع صادق است.

دمنوش های گیاهی
در کابینت آشپزخانه مادربزرگ را که باز می‌کنم، پر است از قوطی‌های حاوی برگ‌های خردشده گیاه‌های مختلف! گل گاوزبان، آویشن، اسطوخودوس، نعناع، چای کوهی، عناب و... هر بار که پدرم می‌گوید خسته‌ام، معده‌ام سنگین شده یا استرس کاری‌ام زیاد است، مادربزرگ فوری این قوطی‌ها را روی کابینت می‌چیند و مقداری از هر یک در قوری گل قرمز قدیمی‌اش می‌ریزد و آب جوش سماور را روی آن باز می‌کند. بعد از چند دقیقه، دمنوش حاضر و در استکان با تکه‌ای نبات آماده است.

بیشتر ما برای رفع خستگی یا در شب‌نشینی‌ها و مهمانی‌هایمان چای می‌نوشیم در صورتی که دمنوش‌های خوشمزه و خوش آب و رنگ و پرفایده کم نیستند. به همین دلیل، این گفت و گو با دکتر محمدحسین عزیزی، در مورد دمنوش‌ها را برایتان آورده‌ایم.

 به چه نوشیدنی‌هایی دمنوش می‌گویند؟
دمنوش، از دم کردن قسمت‌های مختلف گیاهان از جمله برگ، ساقه، ریشه و میوه به دست می‌آید که خواص زیادی دارند. معروف‌ترین دمنوش، چای است که از برگ خشک‌شده بوته چای و آب جوش به دست می‌آید.

 می‌توان از تمام گیاهان برای تهیه دمنوش استفاده کرد؟
از بیشتر گیاهان دارویی، ادویه‌ها و میوه‌ها می‌توان به صورت خشک، خرد و پودر شده برای تهیه دمنوش استفاده کرد.
 
آیا می‌توانیم گیاهان، میوه‌ها و... را برای تهیه دمنوش با هم مخلوط کنیم یا اثرشان تغییر می‌کند؟
می‌توان گیاهان، برگ و ساقه و میوه آن‌ها را با هم ترکیب کرد تا خاصیت بیشتری پیدا کنند.
 
مگر گیاهان چه خاصیتی دارند که برای تهیه دمنوش به کار می‌روند؟
گیاهان حاوی رنگدانه، آنتوسیانین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد فلاونوییدی و ترکیب‌های ضدسرطان، ضددیابت، ضدفشارخون و ضدبیماری‌های قلبی- عروقی هستند. برخی از آن‌ها هم باعث کاهش خستگی می‌شوند و برخی تقویت‌کننده معده و روده‌اند.
 
دمنوش‌ها ضرری هم دارند؟
نه، به شرطی که در مصرف آن‌ها افراط نکنیم. همان طور که اگر چای بیش از اندازه مصرف شود اثر منفی دارد، در مورد دمنوش‌ها هم همین موضوع صادق است.

دمنوش را چطور باید آماده کرد؟
آب داغ را روی برگ، ساقه، میوه یا مخلوطی از گیاه می‌ریزیم و اجازه می‌دهیم چند دقیقه‌ای با در بسته کنار منبع حرارتی و نه روی آن، باقی بماند تا عصاره‌اش خارج شود.
 
این موضوع در مورد دمنوش‌های فله‌ای که در عطاری‌ها موجود است و چای‌های کیسه‌ای هم صدق می‌کند؟
بله، البته از آنجا که چای‌های کیسه‌ای معمولاً حاوی گیاه پودر شده هستند، رنگ و اسانس‌شان زودتر خارج می‌شود اما به هر حال باید آن‌ها را هم حدود 5 دقیقه در آب جوش گذاشت تا دم بکشند. دمنوش‌هایی که به صورت برگ و ساقه و ریشه کامل هستند باید بیشتر و حدود 15-10 دقیقه در آب جوش دم بکشند.
 
آیا این باور صحت دارد که چای‌های کیسه‌ای از گیاهانی با کیفیت پایین‌تر تهیه می‌شوند؟
همیشه این‌طور نیست. البته چون می‌توانیم دمنوش‌های فله‌ای را از نظر کیفیت، رنگ، تمیزی و بو بررسی کنیم، مسلماً بهتر از انواع چای‌های کیسه‌ای هستند اما حتی آن‌ها را هم باید از محل معتبری تهیه کرد. اگر این نوع چای‌ها را می‌خریم، بهتر است مربوط به شرکتی معتبر با سابقه کافی باشد. از طرفی، به آن‌ها معمولاً رنگ و اسانس اضافه می‌کنند، به همین دلیل به محض قرار گرفتن در آب جوش، رنگ می‌دهند.
 
چای‌های کیسه‌ای دو نوع کلاسیک و طعم‌دار دارند. شما استفاده از کدام‌یک را توصیه می‌کنید؟
بهتر است چای کیسه‌ای کلاسیک تهیه کنید زیرا نوع طعم‌دار، حاوی اسانس‌های شیمیایی است. مثل چای سبز با طعم لیمو حاوی عصاره لیمو نیست بلکه اسانس سنتزی آن را دارد.
 
دمنوش‌ها را بعد از تهیه می‌توان چند ساعت یا چند روز در یخچال نگه داشت یا باید فوراً مصرف کرد؟
بهتر است دمنوش‌ها را تازه مصرف کنیم تا از ترکیب‌های آنتوسیانین، آنتی‌اکسیدانی و فلاونوییدی‌شان بهره‌مند شویم زیرا فرمول این ترکیب‌ها در اثر ماندن و مواجهه با اکسیژن هوا تغییر می‌کند و ساختار شیمیایی‌شان می‌شکند. اگرچه نگهداری دمنوش بیش از یک ساعت باعث خراب شدن آن نمی‌شود اما آثار مفید آن را از بین می‌برد.
 
دمنوش فله‌ای را تا چه مدت و در چه شرایطی می‌توانیم نگه داریم؟
دمنوش‌ها چون خشک هستند و رطوبت خیلی کمی دارند، می‌توان آن‌ها را در محیط خشک، خنک و سایه تا 3-2 ماه نگه داشت اما نگهداری طولانی‌مدت آن‌ها باعث کاهش آثار مفیدشان می‌شود.

 بهترین ظرف برای نگهداری آن‌ها چیست؟
بهتر است در ظروف شیشه‌ای نگهداری شوند.

منبع: هفته نامه سلامت